Velen van ons, waaronder ikzelf, zien een lange run als een welkome ontsnapping aan het dagelijks leven. Als vrijheid, zeker in coronatijd. Je trekt je loopschoenen aan en schudt alle deadlines, verplichtingen en mails van je af. Heerlijk!

Maar ervaar je tijdens je run wel echt vrijheid? Bevinden we ons daadwerkelijk in een ruimte vrij van verwachtingen als we lopen? Langeafstandslopers beschrijven het altijd wel zo romantisch, maar de Zweedse marketingonderzoeker Carys Egan-Wyer prikte daar doorheen. Er zit nog een andere kant aan het verhaal, een waarin we onze loopervaringen meten en showen aan anderen. 

Waarom hardlopers doen wat ze doen

Egan-Wyer is gespecialiseerd in de consumentencultuur van langeafstandslopen. Ze interviewde zestien triatleten, ultralopers en deelnemers van obstacle runs naar hun motivatie en luisterde kritisch hoe zij over hun sport praatten. De druk om productief te zijn en je prestaties meetbaar te maken kenmerkt niet alleen ons werkende leven, merkte zij op. Die eisen duiken ook vaak tijdens het hardlopen op, gefocust als we zijn op meten en progressie bijhouden.

Haar deelnemers staken hun deelname aan hardloopraces bovendien niet onder stoelen of banken. Zo zette iemand op zijn cv dat hij de Ironman had volbracht. Goed voor je persoonlijke merk en het beeld dat anderen van je hebben, oftewel goed voor je sellable self zoals Egan-Wyer het noemt. Ik sprak haar over wat het met je doet als je vrijetijdsbezigheid (hardlopen dus) ook in het teken staat van productiviteit. 

Zijn de resultaten ook van toepassing op hardlopers die kortere afstanden lopen, zoals een tien kilometer? 

‘Je kan natuurlijk meer opscheppen als je langere afstanden loopt, dat is indrukwekkender. Maar het principe waarmee we onze vrijetijdsactiviteiten behandelen als iets productiefs, als werk, kan van toepassing zijn op zowel de kortere als langere afstanden.’ 

Als je doelen en prestaties najaagt met hardlopen, is het dan nog wel vrije tijd?

‘Ik kan natuurlijk niet voor iedereen spreken; waarschijnlijk zijn er genoeg mensen die geen doelen najagen in hun vrije tijd. Maar door de opkomst van sociale media en de trend om alles wat je in je vrije tijd doet te documenteren – koken, lezen, hardlopen – is er een kans dat er niks ‘vrijs’ overblijft. Alles wat je vastlegt en vervolgens gebruikt om een bepaald beeld van jezelf te creëren, kan voelen als werk in plaats van ontspanning.’ 

Wat is het gevaar als hardlopen een verlengstuk van je werk is geworden?

‘Ik heb de gevaren niet expliciet onderzocht, maar ik vermoed dat er voor sommige mensen een risico is dat er geen vrije tijd overblijft. Dat kan gevolgen hebben voor onze mentale gezondheid. Als we altijd maar werken, zelfs als we denken dat we uitrusten, dan krijgt ons brein nooit de kans om te rusten en herstellen. Stress, burnout en andere tekenen van mentale uitputting kunnen daarop volgen.’

Denk je dat er de laatste jaren iets is veranderd in de motivatie van hardlopers? 

‘Het is helder dat hardlopen de laatste veertig jaar is geëxplodeerd. Er zijn veel meer races dan voorheen en de sport heeft zich in verschillende richtingen geëvolueerd, denk aan ultralopen, obstacle races en triatlons. Misschien dat hardlopen de laatste jaren vaker geassocieerd wordt met succesvolle mensen, zoals CEO’s en consultants. Terwijl hardlopen vroeger gewoon een manier was om gezond te blijven. Ik denk dat sociale media en andere maatschappelijke veranderingen – neoliberale opvattingen, onzekere banen, nulurencontracten – ons hebben aangemoedigd om onszelf te zien als iets dat we moeten commercialiseren. De verandering in motivatie om hard te lopen is daar een reflectie van.’

Stof tot nadenken.

Waarom hardlopers doen wat ze doen legt Egan-Wyer nog een keer kort uit in dit filmpje.