In de voorbereiding op mijn eerste marathon, 2019 in Frankfurt, was hardlopen iets wat continu door mijn hoofd spookte. Na drie mislukte pogingen moest het nu echt lukken met die 42,195 kilometer. Ik was zó toegewijd, dat ik het er mentaal soms zwaar mee kreeg. Ik had genoeg rustdagen om fysiek bij te komen van de trainingen, maar in mijn hoofd was het vaak onrustig. Volgens sportpsycholoog Yannick Balk, die me begeleidde bij de voorbereiding, moest ik proberen mentaal los te komen van het marathonproject. Gedachten verzetten en iets heel anders gaan doen, vrienden zien (en dan niet praten over marathons) in de kroeg hangen, konijnen knuffelen, bedenk het maar.

Ik las van de week een wetenschappelijk paper over een studie uit 2020 waar Yannick, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, aan meewerkte. Wat de onderzoekers schreven gaf me opnieuw inzicht in mijn eigen relatie met hardlopen, destijds en nu. In dit paper nemen zij de passie die hardlopers voor hun sport hebben onder de loep, en of die passie harmonieus is of obsessief. Het type passie maakt nogal uit voor het risico op blessures en overtraining.

Mentaal loskomen van hardlopen

Als het gaat om blessures voorkomen, richt onderzoek zich meestal op fysieke aspecten, zoals trainingsschema’s, voeding, krachttraining. Voor de mentale kant is veel minder aandacht, terwijl mentale aspecten net zo goed de kans op pijntjes kunnen vergroten. Hardlopen is niet alleen inspannend voor je spieren en hart, ook voor je geest. Tijdens een zware training of wedstrijd heb je bijvoorbeeld focus en concentratie nodig. Die mentale inspanning moet je compenseren met voldoende herstel om jezelf niet te overbelasten. Want overbelasting, of het nou fysiek is of mentaal, is nooit gunstig als je heel wil blijven.

Hoe je mentaal herstelt? Daarvoor is het belangrijk dat je in je hoofd ‘loskomt’ van hardlopen. Meteen na de training of wedstrijd niet meer denken aan hardlopen, alles wat met hardlopen te maken heeft even achter je laten. Precies datgene wat mij niet goed af ging op weg naar Frankfurt. Hetgeen ook, waar lopers met een obsessieve passie voor hardlopen slechter in zijn.

Harmonieuze en obsessieve passie

Zowel voor lopers met een harmonieuze als een obsessieve passie is hardlopen deel geworden van hun identiteit. Beide soorten lopers zijn erg toegewijd aan hun sport, alleen streven ze het hardlopen op verschillende manieren na, schrijven Yannick en zijn collega’s.

Bij een harmonieuze passie heb je een sterke wens om te lopen, ben je betrokken bij je sport en geeft hardlopen betekenis aan je leven, maar zonder overweldigend te zijn. Hardlopen blijft in harmonie met andere activiteiten, zoals werk, vrienden en familie. Je hebt zelf volledige controle over je loopgedrag, maakt bij een blessure of ziekte minder kilometers of stopt even met lopen. Een harmonieuze passie leidt tot flexible persistence, zoals de onderzoekers het noemen: je kunt een stapje terug doen als het nodig is.

Bij een obsessieve passie is dat anders. Bij dit type passie is er eveneens sprake van een sterke wens om hard te lopen, maar dan in de vorm van een overweldigende en oncontroleerbare drang. Obsessieve passie zou leiden tot rigid persistence: je hebt geen controle meer over je loopgedrag, maar het hardlopen heeft controle over jou, en gaat ten koste van andere activiteiten in je leven. Je vindt lopen belangrijker dan al het andere, wat vaak tot conflicten leidt, bijvoorbeeld met je partner of vrienden. Lopers met dit type passie kunnen vaak niet stoppen of minderen als het nodig is. Ze gaan door, ondanks signalen uit lichaam of geest die om herstel schreeuwen.

Voor hardlopers met een obsessieve passie was het 36 procent waarschijnlijker om recent geblesseerd te zijn geweest, bleek uit de studie van Yannick en collega’s.

Inzicht in relatie met hardlopen

Ik denk dat het belangrijk is voor lopers om inzicht te hebben in hun relatie met hardlopen en daar eventueel iets aan te veranderen, al dan niet met hulp van een professional. Gelukkig heb ik nooit een oncontroleerbare drang gehad om te rennen. Mijn trainingen komen, meestal, niet in de knel met mijn sociale leven of werk. Wat het dan was in 2019? Mentaal loskomen was toen een issue, maar dat had vooral te maken met het feit dat ik een boek schreef over mijn marathonmissie, waardoor de druk om dit keer wél te slagen iets te hoog was opgelopen. Ik zou mijn liefde voor lopen niet als obsessie beschrijven. Hardlopen staat in mijn leven al jaren op dezelfde plek: als belangrijkste bijzaak.