Het is december, de maand die in het teken staat van allerlei lekkers. Van kruidnoten, gevulde speculaas en warme chocolademelk tot tulbanden, oliebollen en romige toetjes.

Ik ken heel wat lopers die denken dat het niks uitmaakt wat je wegstouwt zolang je wekelijks tientallen kilometers hardloopt. Je verbrand zoveel kilocalorieën dat je van een toetje meer of minder niet aan zal komen, toch? Hardlopen als alibi om ongelimiteerd te snoepen.

Nu ben ik zeker geen heilig (choco)boontje. Ik schrijf deze blog terwijl ik na mijn training in een koffiezaak aan de worteltaart zit.

Toch vraag ik me af… De calorieën zijn maar één aspect aan voeding. Hoe zit het met andere consequenties voor je gezondheid? Is snoepen voor fanatieke lopers minder slecht dan voor niet-sporters, of maken we onszelf dat alleen maar wijs?

Zoetigheid en duursport

De relatie van hardlopers met suiker is ingewikkeld. Om lange afstanden vol te houden zijn we aangewezen op snelle suikers in de vorm van gelletjes, winegums of sportdrank. Baggerslecht voor je tanden, maar verder is daar niks mis mee, volgens Vera Wisse, sportdiëtst en auteur van Eet als een atleet. ‘Je verwacht tijdens het rennen geen piek in het bloedsuiker’, legt ze uit. ‘Je lichaam gebruikt de suikers namelijk direct als energiebron.’

En buiten het sporten om?

‘In dat geval gaat je bloedsuiker wél omhoog en wordt er insuline aangemaakt [het hormoon dat ervoor zorgt dat de glucose vanuit het bloed wordt opgenomen door de lichaamscellen]. Maar dat gebeurt ook na een bord volkorenpasta met groente. Daarna daalt het bloedsuiker weer. Het verschil is dat een fanatieke sporter de suikers uit dat taartje voor een groot deel zal gebruiken om de glycogeenvoorraden aan te vullen voor de volgende duurloop. Bij iemand die niet of matig sport worden de suikers eerder opgeslagen als vetmassa, wat op de langere termijn kans geeft op overgewicht.’ 

Ik leg de kwestie ook voor aan Hanno Pijl, hoogleraar diabetologie aan het Leids Universitair Medisch Centrum. Hij verwacht dat bij actieve sporters de glucosepiek in het bloed na een stuk taart sowieso wat minder hoog is dan bij mensen die weinig sporten. ‘De belangrijkste reden is dat sporters veel gevoeliger zijn voor insuline en dat hun glycogeenvoorraden niet overvuld zijn’, reageert hij. ‘Ze verbranden immers veel glucose. Daarmee zijn de glucosepieken bij hen waarschijnlijk wat minder toxisch.’

Verzadigd vet

Voor het verzadigd vet uit dingen als room en cheesecake voorziet Wisse ook niet zo snel problemen, zo lang hardlopers verder gezond eten. ‘Van verzadigd vet eten is bekend dat dit op de lange termijn met name het ‘slechte’ LDL cholesterol kan verhogen, wat weer consequenties kan hebben voor de bloedvaten. Naast verzadigd vet eten zijn een hoog lichaamsgewicht, en dan vooral de vetmassa rondom de buik, andere factoren die LDL verhogen.‘

Lichaamsbeweging zorgt juist voor verhoging van het ‘goede’ HDL cholesterol.

‘Fanatieke hardlopers die een gezond gewicht hebben en verder gezond eten houden dus de verhouding tussen LDL en HDL goed in evenwicht.’

Pijl noemt die koek en snoep toch ‘ongezonde rommel’, ook voor duursporters. Het zijn door de industrie bewerkte producten met veel calorieën uit suiker of vet en met weinig eiwitten, voedingsvezels, vitamines en mineralen. ‘Intensief sporten vraagt om herstel van weefsel na de inspanning’, benadrukt hij. ‘Al die taartjes bevatten in het geheel geen vitamines, mineralen en andere componenten die daarvoor nodig zijn.’

Het gaat dus niet alleen om wat er in snoep zit, maar ook om wat er niét in zit.‘

Maar als je verder overwegend gezond eet, dan verhinderd dat stukje taartje echt niet dat je te weinig voedingsstoffen binnenkrijgt’, wil Wisse er nog aan toevoegen.

Lang verhaal kort: beide deskundigen verwachten dat elke dag taart eten voor de duurloper minder consequenties voor de gezondheid zal hebben dan voor een niet-sporter. Wisse zou overigens niet aanraden om elke dag taart te eten. ‘Uiteindelijk wordt elke dag snoepen dan een gewoonte, en gewoontes zijn moeilijk af te leren. Stop je met hardlopen, door een blessure of iets anders, dan is dat snacken heel lastig af te leren.’