Sinds 2017 domineren superschoenen de wereld van de wegwedstrijden. Nike Vaporfly, de eerste carbonschoenen, zijn ontworpen om de loopeconomie en daarmee de prestaties te verbeteren, en dat doen ze. Verschillende studies bij zowel toplopers als recreanten lieten zien dat lopers op deze schoenen energiezuiniger hardlopen. 

Niemand die er nog aan twijfelt dat superschoenen een voordeel opleveren op raceday. De vraag is of ze ook geschikt zijn om op te trainen. Vrijwel elk hardloopmerk biedt tegenwoordig zijn eigen versie carbonschoenen aan, ook in trainingsvarianten, wat het aantrekkelijk kan maken om all the time carbon te gaan. Veel lopers vinden superschoenen comfortabel en hebben het idee dat ze er sneller op herstellen. Een ander mogelijk voordeel is dat je op superschoenen meer kilometers op hogere snelheid kan lopen, wat je training ten goede komt. Elke training vliegen! Mogelijke nadelen zijn er ook. Lopers noemen regelmatig de instabiliteit door de zachte, hoge middenzool, waardoor enkels kunnen gaan zwabberen, vooral op parcours met veel bochten. 

Een ander discussiepunt is dat de biomechanica verandert op een schoen met gebogen plaat van koolstofvezel en een dikke laag schuim in de middenzool. En dat kan in theorie problemen veroorzaken. 

Verzwakte spieren

Momenteel zijn er nog geen studies verschenen over de relatie tussen carbonschoenen en hardloopblessures. Ten eerste omdat de schoenen relatief nieuw zijn. Ten tweede omdat schoenfabrikanten niet staan te springen om te investeren in zulk onderzoek. Tot nu toe bestaat de data alleen uit anekdotisch bewijs en klinische observaties. 

Zo’n observatie staat beschreven in het opinieartikel van de Amerikaanse arts-onderzoeker Adam Tenforde en collega’s, dat onlangs in Sports Medicine verscheen. Ze bespreken vijf gevallen van ‘bone stress injuries’ bij atleten die op carbonschoenen liepen. De atleten kregen te maken met acute pijn aan hun voeten tijdens of na een sessie op schoenen met deze technologie. Diagnose? Een overbelasting van het voetwortelbeentje aan de binnenzijde van de voet, wat ontstaat als er herhaaldelijk teveel belasting op het bot staat. Mogelijk heeft de pijn te maken met de schoenen, opperen de artsen, aangezien lopers de spieren in voeten en enkels anders gebruiken op carbonschoenen. 

Eerder onderzoek van sportwetenschapper Wouter Hoogkamer liet zien dat de mechanica van de enkel en gewrichten in de voet verandert op Vaporfly’s; die zouden minder buigen. Spieren in de voet en enkel hoeven daardoor minder hard te werken. Word je afhankelijk van superschoenen, dan raken de spieren mogelijk verzwakt, wat een punt kan worden wanneer je niet op snelle schoenen traint, vermoeden experts. 

De bone stress injury aan de voet die Tenforde beschrijft, het stadium voorafgaand aan een stressfractuur, is eerder in verband gebracht met mindere dorsiflexie (buiging) van de enkel. Vandaar dat ze een mogelijke link zien tussen de carbonschoenen en de voetpijn bij hun patiënten, al is dit sowieso een veelvoorkomende blessure bij atleten die veel trainen, ongeacht welke schoenen ze dragen. 

Geleidelijk opbouwen

Wel of niet trainen op superschoenen? Op basis van ondersteunende data kun je die keuze nu niet maken. Zelf bewaar ik mijn Vaporfly’s voor raceday, wat vooral een psychologische reden heeft. Op gewone schoenen is het harder werken om de gewenste trainingstempo’s te halen, wat ik prettig vind, omdat dat moeiteloos-snelle-gevoel op de Vaporfly’s dan bewaard blijft voor het moment waarop het er echt toe doet. Zodra ik de carbonschoenen aantrek, voel ik me meteen race-ready.

Rond superschoenen speelt eigenlijk dezelfde discussie als rond minimalistische schoenen tien jaar geleden. Trek je een totaal andere schoen aan dan je gewend bent, dan moeten spieren en gewrichten zich biomechanisch aanpassen. In die periode is er een verhoogde kans op spierpijn en pijntjes, of zelfs blessures. Het advies is dan ook hetzelfde. Wil je gaan trainen op iets anders dan normaal, of het nou minimalistisch is of een carbonschoen met cushioning, bouw dan een transitieperiode in. Rouleer de carbons met je gewone schoenen en geef je benen rustig de tijd om te wennen aan de andere belasting die deze technologie met zich meebrengt.