Voor mij is de marathon ver genoeg. Maar er zijn steeds meer mensen die er anders over denken, voor wie 42,195 kilometer een lachertje is. Eén- en meerdaagse ultratrails winnen sinds twintig jaar hard aan populariteit. Wat moet je in huis hebben om een race van soms honderden kilometers lang over ruig terrein te volbrengen?

Voor het magazine KIJK sprak ik erover met sportfysioloog Rudi Frankinouille. Hij is werkzaam in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen en geeft trainingsbegeleiding aan sporters, van wie enkelen de Marathon des Sables als doel hadden . “Het wordt steeds extremer”, vertelt hij. “Een marathon lijkt voor sommige mensen een ommetje. Zodra ze er een gelopen hebben willen ze verder en stappen ze over naar ultra’s.” Maar zo logisch is die stap ook weer niet.

Meer dan een lange marathon

Een ultrarun is meer dan een langere marathon. En een snelle marathonloper is niet automatisch een goede ultraloper of omgekeerd, volgens Frankinouille. Tijdens een race van 160 kilometer door de bergen gebeuren er dingen in het lichaam die je tijdens een marathon niet snel tegen zult komen. 

Ten eerste beginnen de spieren af te breken en pezen geïrriteerd te raken: alles gaat pijn doen. Bij een marathon krijg je daar ook mee te maken, maar hoe langer de afstand, hoe meer de spierschade en -pijn zich opstapelt. Ten tweede krijgen lopers problemen met hun spijsvertering, worden ze vaak misselijk, maar moeten ze zichzelf dwingen te blijven eten en drinken om op de been te blijven. Bij een marathon kun je wegkomen met wat vloeibare voeding; koolhydraatrijke sportdrank of gelletjes. Bij een ultra ontkom je niet aan vast voedsel. Wát je eet is minder belangrijk, zolang je het maar door kan slikken en verteren zonder het honderd meter verderop uit te braken.

Verder kun je nog zo’n goede hardlooptechniek hebben op de marathon, voor ultra’s door de bergen komt het vooral aan op een efficiënte wandeltechniek heuvelop en -afwaarts. Vaak red je dat alleen met behulp van stokken.

Meters maken

En dan zijn er nog de motivatieproblemen, en bij meerdaagse races het slaapgebrek met de bijbehorende hallucinaties. Op het parcours liggen deelnemers niet zelden naast de kant van de weg te slapen. “It’s a different kind of hurt”, zoals de kenners zeggen. “Hoe langer de afstand, hoe belangrijker het mentale aspect wordt”, vertelt Frankinouille. “Op zo’n race moet je door barrières heen kunnen breken.” 

Dat wil niet zeggen dat je een supermens moet zijn om aan een ultratrail mee te doen. “Je moet er gewoon voor zorgen dat je voldoende getraind bent, dat je lichaam de afstand aan kan. Omgaan met mentale vermoeidheid en veel koolhydraten en vocht opnemen zijn ook allemaal trainbaar”, aldus de sportfysioloog. Meters maken dus. Veel meer dan voor een marathon. Sterker nog: een marathon loop je als training voor een ultra.

Kan elk mens een ultratrail uitlopen, zoals sommige deelnemers aan ultra’s beweren? Frankinouille twijfelt. “Je kunt niet zomaar stellen dat iedereen het aankan. Iemand die over de finish van een ultramarathon komt heeft verschillende stappen doorlopen. Het is een meerjarenproces. Ultralopers deden eerst kortere afstanden, liepen een marathon, of meerdere. Ze weten wat het is om kilometers te maken. Pas daarna schakelen ze over op ultra’s.”