Stel je voor dat je een marathon aan het lopen bent. Je beenspieren gaan steeds meer pijn doen. Je ademhaling wordt steeds zwaarder. Zijn deze interne signalen reden om langzamer te gaan lopen?

Wel als je ze interpreteert als emotioneel geladen waarschuwingssignalen waar je van in paniek moet raken. Voor een topmarathonloper zijn die interne signalen echter neutrale bronnen van informatie, die zij kan gebruiken om zichzelf te pacen.

Geen waarde toekennen aan zere benen of een zware ademhaling. Oftewel bestand zijn tegen de stress die diepgaan op een wedstrijd met zich meebrengt. Kan mentale training hardlopers helpen om pijn te accepteren?

Stoppen of vertragen

In zijn boek Endure: Mind, Body and the Curiously Elastic Limits of Human Performance beschrijft de Amerikaanse auteur Alex Hutchinson de ideeën van neurowetenschapper en psychiater Martin Paulus van de Universiteit van Californië San Diego. Paulus probeert erachter te komen wat professionele duuratleten scheidt van de rest van ons als het op mentale kenmerken aankomt.

Wat ik las deed me denken aan mijn eerste testloop van 3000 meter. Ik had nog nooit zo’n korte afstand op volle kracht gelopen. Door het hoge tempo gebeurde er dingen in mijn lijf die ik nog nooit eerder zo intens had gevoeld. Een hart dat uit m’n borstkas leek te barsten. Brandende bovenbenen en longen. Een bijna piepende ademhaling. De onrust sloeg toe. Dit ga ik nooit volhouden! Zal ik stoppen? Help!

Stoppen of vertragen. Dat is de natuurlijke reactie op fysiek ongemak tijdens intensieve inspanning, maar daar win je geen wedstrijden of persoonlijke records mee. Elite-atleten zijn er bedreven in om dat instinct te onderdrukken, zegt Paulus in Endure. Ze monitoren hun interne signalen en maken op basis daarvan keuzes over de snelheid. Niets meer en niets minder.

Minfulness

Paulus vermoedt dat atleten hun brein kunnen trainen om het ongemak tijdens een wedstrijd waar te nemen als iets neutraals. Niet als positiefs of negatiefs, maar als iets dat er gewoon is.

Samen met collega’s ontwikkelde hij een achtweekse cursus voor duuratleten om met mindfulnesstechnieken te werken aan stessreductie, zoals de pijn omarmen in plaats van vermijden. Kort gezegd is mindfulness een mentale training om zelfbewustzijn te kweken zonder oordeel. Toegespitst op sporters: je neemt het ongemak in je lichaam waar en accepteert het, zonder paniek.

In het protocol zitten ook intrigerende oefeningen, zoals ademen door een rietje. Hoe gestresst raak je als het moeilijker wordt om te ademen? Ga je er met gemak mee om of komt dat paniekerige gevoel opzetten?

Hersentraining gebaseerd op mindfulness heeft zich nog niet bewezen als methode om prestaties te verbeteren. Het blijft vooralsnog bij een verleidelijke theorie. Ik ben geneigd te denken dat good old oefening ook kunst baart. Doe iets vaker en je weet wat je kan verwachten. De tweede keer ben je al beter voorbereid op het ongemak dan de eerste keer.